Choroby tarczycy są jednymi z najczęściej występujących schorzeń występujących w społeczeństwie. Hashimoto jest najczęściej spotykanym zaburzeniem pracy tarczycy. Szacuje się, że choruje na nie nawet 5% kobiet i 1% mężczyzn.
Tarczyca – co produkuje i do czego nam potrzebna?
Tarczyca jest niewielkim (waży ok. 30g) gruczołem dokrewnym. Zbudowana jest z dwóch płatów, które łączy wąska cieśń. Umiejscowiona jest w przedniej dolnej części szyi. Wielkość tarczycy może zmieniać się w trakcie ciąży i cyklu miesięcznego. Gruczoł tarczycy wydziela dwa hormony: trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). Praca tego gruczołu jest regulowana dwojako. Bezpośredni związek z funkcjonowaniem tarczycy ma także produkowana przez przysadkę mózgową, tyreotropinę (TSH). To właśnie hormon wydzielany przez przysadkę stymuluje tarczycę do produkcji T3 i T4.
Hormony tarczycy są dla naszego organizmu niezbędne i pełnią w nim wiele funkcji. Wiele procesów jest regulowana właśnie przez te hormony. Tyroksyna bierze udział w procesach metabolicznych, a także wpływa na pracę układu krążenia i gruczołów płciowych. T4 bierze także udział w przemianie trójjodotyroniny, która z kolei wpływa na rozwój organizmu oraz na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Hashimoto – co to jest?
Choroba ta, to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, które znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Organizm sam wytwarza przeciwciała, które niszczą tarczycę. Zapalenie może rozwijać się latami, nie powodując dolegliwości bólowych i nie dając konkretnych objawów. Powoli tarczyca ulega zniszczeniu i produkuje coraz mniej hormonu, a choroba przeistacza się w niedoczynność tarczycy. Tu trzeba podkreślić, że choroba jest przewlekła i nieuleczalna. Japoński chirurg dr Hakaru Hashimoto w 1912 roku opisał jako pierwszy cztery przypadki tej choroby. To od jego nazwiska wzięła się nazwa choroby.
Jakie są objawy choroby Hashimoto?
Zapalenie tarczycy daje niespecyficzne objawy. Jednak hormony produkowane przez ten gruczoł mają wpływ na funkcjonowanie na bardzo wiele procesów metabolicznych. Niedobór hormonu zaburza działanie właściwie wszystkich narządów w organizmie, z czego wynikają objawy. Główne objawy choroby to:
- sucha skóra
- wypadanie włosów
- przyrost masy ciała, obrzęki
- zmęczenie i senność
- ciągle uczucie zimna
- częste zaparcia
- zaburzenia miesiączkowania
- depresja
- problemy z pamięcią i koncentracją
Choroba powoduje także trudności z zajściem w ciążę, a także może powodować poronienia. Wzrost wagi może następować mimo prowadzenia zdrowego stylu życia.
Diagnostyka
Jeżeli zauważyłaś u siebie powyższe objawy, powinnaś udać się na wizytę do swojego lekarza rodzinnego. Lekarz może zbadać twoją szyję. W autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy, narząd ten ulega zmniejszeniu i lekarz w trakcie badania palpacyjnego może to zauważyć. Następnie skieruje cię na badanie krwi i oznaczenie poziomu TSH. Jeżeli wynik będzie powyżej lub poniżej normy, lekarz skieruje cię na poszerzoną diagnostykę. W podejrzeniu choroby autoimmunologicznej bada się poziom przeciwciał anty-TPO oraz anty-TG.
W rozpoznaniu choroby przewlekłego limfocytowego zapalenia tarczycy bierze się pod uwagę trzy kryteria:
- obecność przeciwciał przeciwtarczycowych
- badanie USG tarczycy
- niedoczynność gruczołu tarczycowego.
Podobniej jak w przypadku innych chorób, ważne są regularne badania profilaktyczne. Dlatego warto chociaż raz w roku wykonać podstawowe badania tarczycy.
Przebieg choroby i jej leczenie
Niestety przewlekłe zapalenie limfocytowe to choroba, na którą nie ma skutecznej metody leczenia. Terapia polega na leczeniu niedoczynności tarczycy. Chory przyjmuje brakujący hormon, lewotyroksynę. Dawki hormonów są ustalane przez lekarza indywidualnie dla każdego pacjenta. Na wysokość dawki wpływa wiele czynników, m.in. stopień niedoczynności, inne choroby, waga pacjenta. Bardzo ważne jest to jak się przyjmuje lewotyroksynę. Tabletkę trzeba przyjmować regularnie, rano na czczo i ok. 60 min. przed posiłkiem. Syntetycznie produkowany hormon jest identyczny do tego występującego naturalnie. Największy wyrzut hormonu jest właśnie rano, dlatego lekarze zalecają, aby hormon przyjmować w tej porze. Ustalenie prawidłowej dawki leku na samym początku będzie od Ciebie wymagało częstych kontroli poziomu TSH. Może to się odbywać nawet co 6 tygodni. Jednak kiedy poziom hormonów się wyrówna i dawka leku będzie dobrze dobrana, kontrola może odbywać się co około 6 miesięcy.
Dieta w przewlekły limfocytowym zapaleniu tarczycy
Objawy choroby mogą łagodzić nie tylko przyjmowane hormony, ale także odpowiednio zbilansowana dieta. Pomoże ci ona utrzymać dobre samopoczucie oraz zmniejszy ryzyko wystąpienia innych chorób. Chorzy na przewlekłe zapalenie tarczycy często borykają się ze zwiększoną masą ciała, podwyższonym cholesterolem. Z tego względu dieta powinna być bogata w błonnik, który wspiera pracę jelit i zapobiega powstawaniu zaparć. Produkty zawierające dużo błonnika to:
- jabłka
- banany
- buraki
- marchew
- awokado
- migdały
Stosując dietę bogatą w błonnik nie możesz zapomnieć o wypijaniu większej ilości wody, minimum 1,5 L na dobę. Dieta powinna także uwzględniać białko, które jest budulcem mięśni i komórek. Pomaga też utrzymać odpowiednią wagę. Białko powinno być przyjmowane głównie w postaci mięsa i jajek.
Chorzy często muszą walczyć z niedoborami selenu i żelaza, dlatego bilansując dietę nie można o tym zapomnieć. Źródłem żelaza mogą być wątróbka, szpinak i żółtka jaj. Produktami bogatymi w selen są m.in. orzechy brazylijskie, żyto, tuńczyk oraz grzyby.
Chorując na Hashimoto należy unikać związków, które utrudniają przyswajanie jodu. Są to tzw. związki goitrogenne, czyli wolotwórcze. Związki te w dużej ilości występują w:
- soi
- brukselce
- brokułach
- szpinaku
- jarmużu
- batatach
- gruszkach
- brzoskwiniach
Nie musisz całkowicie wykluczyć tych produktów ze swojej diety. Dzięki obróbce termicznej związki goitrogenne ulegają redukcji nawet o 30%. Możesz więc je spożywać w umiarkowanej ilości. Chorym nie służą także cukry proste, które znajdują się przede wszystkim w słodyczach. Mogę one powodować wzdęcia i zaparcia oraz utrudniają utrzymanie prawidłowej masy ciała. Przestrzeganie diety bezglutenowej nie jest konieczne, o ile nie zdiagnozowano u ciebie także celiakii. Posiłki powinny być regularne (4-5 posiłków), najlepiej spożywane o tych samych porach. Nie można też zapomnieć o sporcie. Dbając o zdrowie i kondycję sport uprawiaj 3 razy w tygodniu.
Dobrze dobrane dawki hormonów i przestrzeganie zdrowej, zbilansowanej diety pozwala okiełznać chorobę i cieszyć się dobrym samopoczuciem.
