Czym właściwie jest zespół Aspergera?
Zespół Aspergera (Asperger Syndrome – AS) pojawia się niekiedy w kontekście autyzmu, jednak nie jest on zaburzeniem powodującym opóźnienie, czy zaburzenia w rozwoju umysłowym dzieci lub dorosłych.
Zespół ten mieści się jedynie w spektrum autyzmu, którego głównymi objawami mogą być problemy z poprawnym nawiązywaniem relacji międzyludzkich i zacieśnianiem więzi w społeczeństwie. Jednak w przeciwieństwie do autyzmu dziecięcego, dziecko, czy też później osoba dorosła, nie wymagają nieustannej opieki.
Dorośli z zespołem Aspergera często stają się pasjonatami określonych zainteresowań. Mają silną, kompulsywną potrzebę dążenia do celu i z reguły nie spoczną, póki jej nie zrealizują. Przejawia się to np. w pasji do podróżowania, nauce obcych języków, kolekcjonerstwie, w uwielbieniu do gotowania, ekscentrycznych upodobaniach i wielu innych dziedzinach, które znajdą się w obrębie zainteresowań Aspergera.
Asperger w wieku dziecięcym nie wykazuje obniżonej zdolności intelektualnej i nie ma raczej problemów z nauką, czy mową, jak to jest zazwyczaj w wypadku dzieci objętych zaburzeniem autystycznym. Przypadłość zespołu Aspergera zauważalna jest w dużej przewadze u chłopców i jest możliwa do korygowania za pomocą terapii oraz leków.
Należy jeszcze w tym miejscu wspomnieć o zespole sawanta, w którym ma miejsce obniżone IQ, jednak i taka osoba potrafi odnaleźć się i realizować w określonej dziedzinie, a efekty bywają spektakularne. Osoby cierpiące na zespól sawanta bywają wybitne w dziedzinach matematycznych, plastycznych lub są bardzo muzykalne.
W poniższym artykule przedstawimy Ci nieco szerszy zarys pojęcia zespołu Aspergera
Jakie mogą być przyczyny zespołu Aspergera?
Nie stwierdzono, aby wymieniony zespół występował dziedzicznie, jednak lekarze nie wykluczają możliwości do dziedziczenia niektórych skłonności związanych ze spektrum autyzmu. Mechanizm tej choroby nie został do tej pory w pełni rozwikłany, ale zakłada się, że mogą ją powodować niektóre bodźce, a są to: toksoplazmoza, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, infekcje mózgu, uraz okołoporodowy lub na etapie życia płodowego, mutacja genetyczna chromosomów: 3, 4, 7, 11. Jedna z przesłanek zakłada także podwyższony wiek ojca (powyżej 40 lat) jako czynnik generujący skłonność do występowania u dzieci Zespołu Aspergera.
Jakie są objawy zespołu Aspergera?
W przypadku tego zaburzenia mamy do czynienia z objawami występującymi u dzieci oraz objawami występującymi u osób dorosłych. Wśród dzieci rozróżnia się szereg lżejszych objawów, od tych, które charakteryzują autyzm dziecięcy. Objawy w wieku dziecięcym wypadające najczęściej na lata od 3 do 8, charakteryzują się:
- brakiem prawidłowych więzi społecznych,
- zaburzeniem odczuwania empatii,
- brakiem korelacji w grupie,
- nieumiejętnością we współpracy w grupie i innymi dziećmi,
- kłopotami z komunikacją werbalną, problemami z prawidłową odmianą zaimków osobowych,
- zaburzeniem więzi emocjonalnej,
- często samotniczym trybem życia i brakiem większej liczby przyjaciół,
- niezbyt rozwiniętą komunikacją werbalną, skąpą mimiką i ekspresją twarzy oraz ograniczonym kontaktem wzrokowym, nieprzystępnością,
- skłonnością do pedantyzmu i perfekcjonizmu w większości aspektów życia, także tych werbalnych,
- rutynowymi, powtarzalnymi i kompulsywnymi zachowaniami, zgodnie z określonym schematem,
- zaburzeniami sensorycznymi, sporymi problemami ze zrozumieniem metafory,
- niekiedy zauważalnymi, niezdarnymi ruchami i umiarkowanymi zaburzeniami ruchowymi.
Wśród dorosłych ze stwierdzonym zespołem Aspergera zaobserwowano najczęściej takie objawy jak:
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne np. obsesyjne kolekcjonowanie pocztówek lub zakręcanie zaworu wody czy gazu przed wyjściem z domu,
- brak umiejętności poprawnego nawiązywania więzi ze znajomymi w pracy, czy w podtrzymywaniu starych relacji, jeszcze tych ze szkoły, trudności w rozwijaniu rozmowy,
- nietypowe pasje i zainteresowania,
- zaburzenia pamięci długotrwałej,
- konwencjonalność w zachowaniach,
- zaburzenia w percepcji bodźców zmysłowych,
- obsesyjne myśli o danej chorobie i lęk przed zachorowaniem.
Jak widać, zaburzenia te są dość podobne w wieku dziecięcym, jak i dorosłym i charakteryzuje je pewna analogia objawów.
Jak zdiagnozować Zespół Aspergera?
Ponieważ osoba dotknięta zespołem Aspergera wykazuje wiele cech, które czasem sprzyjają tendencjom do przypisywania jej z automatu autyzmu, to należy bardzo dokładnie to zróżnicować, aby postawić diagnozę – zwłaszcza w dzieciństwie. Dziecko z zespołem Aspergera osiąga optymalny rozwój mowy i jest w stanie w miarę możliwości zintegrować się z innymi, co w wypadku dziecka z autyzmem dziecięcym nie będzie możliwe.
W zależności od nasilenia objawów autystycznych u Aspergera, łagodne objawy, traktowane są raczej jako norma i pewien rodzaj indywidualizmu danej jednostki. Z tego powodu, takiemu dziecku nie przypisuje się większych problemów rozwojowych. Niepokój budzą problemy pojawiające się w wieku szkolnym. Trudności w koncentracji, integracji czy nauce, skłaniają wychowawcę lub rodziców do szukania pomocy u specjalistów takich jak psychiatra, logopeda. Najczęściej w pierwszych krokach jest to jednak psycholog, który powinien pokierować dalej i służyć jako pierwsza pomoc dla zaniepokojonych rodziców.
Jakie są możliwości leczenia Zespołu Aspergera?
W leczeniu powyższego zespołu ma zastosowanie wiele metod, które to mają na celu korygować nieadekwatne społecznie zachowania, czy też czynności kompulsywne, dokuczliwe dla samego pacjenta, począwszy od terapii do odpowiednio dobranych leków.
Obecnie znane metody terapii to psychoterapia behawioralno-poznawcza, trening umiejętności społecznych, terapia sensoryczna, behawioralna oraz metoda terapii kognitywnej.
Psychoterapia behawioralno-poznawcza
Metoda ta pozwala na obiektywny wgląd pacjenta w jego własne zachowanie oraz ludzi go otaczających. Postęp w leczeniu możliwy jest dzięki stopniowemu pozbywaniu się niewłaściwych postaw, które powodują u pacjenta psychiczny dyskomfort. Cały proces leczenia wspierany jest przez psychoterapeutę, który uczy Aspergera nowych postaw i wzorców myślenia.
Trening umiejętności społecznych
TUS skierowany jest do dzieci najmłodszych oraz młodzieży. Podczas treningu wdrażane są nowe wzorce zachowań, w miejsce tych dotychczasowych.
Najczęściej są to sytuacje z życia, czyli nawiązywanie relacji, bądź radzenie sobie z krytyką.
Zajęcia z integracji sensorycznej
IS znajduje zastosowanie w leczeniu dzieci. Zajęcia poprawiają ich zaburzone postrzeganie i prowadzą do właściwej analizy własnych reakcji na bodźce zewnętrzne.
IS pomaga w rozwoju koordynacji ruchowej dzieci, a w trakcie jej trwania używane są elementy pobudzające zmysły takie jak: trampolina, kolorowe materiały, piłki, hamaki oraz huśtawki.
Metoda terapii behawioralnej
Jest to terapia oparta na bazie wyuczonych schematów i nie oferuje osobom wglądu we własne zachowanie oraz intencje innych ludzi, a jedynie ma na celu korygowanie doczesnych zachowań, które nie są w pełni akceptowalne w społeczeństwie. Czynnikiem motywującym w tej metodzie zasadniczo jest możliwość otrzymania nagrody.
Metoda kognitywna
W ramach tej terapii pacjenci z zespołem Aspergera skupieni są na pracy, która ma na celu odbudowywanie podstawowych funkcji niezbędnych w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Zgodnie z założeniami terapii kognitywnej, rozwój człowieka kształtują określone powtarzalne okresy, co u pacjentów z Aspergerem stoi w pewnym konflikcie.
Terapeuta przewodzi terapii, ucząc pacjenta naturalnego akceptowania wymaganych w społeczeństwie zachowań, unikając przy tym zmuszania go do czegokolwiek.
Inna strona zespołu Aspergera
Chociaż zespól Aspergera kwalifikowany jest jako zaburzenie, połączone ze spektrum autyzmu, to nie powinno być to dla Ciebie lub Twoich bliskich jakimś wielkim powodem do zmartwienia. Niekiedy oznacza to posiadanie wybitnych zdolności w określonej dziedzinie. Na świecie jest wiele znanych osób z tym właśnie zaburzeniem. Najbardziej znani z nich to aktorzy, min. Anthony Hopkins czy Dan Aykroyd. Nie brakuje wśród nich także osób wybitnych takich jak: Albert Einstein i zdolnych jak sam Bill Gates.
